طرح تاسیس موزه موسیقی ایران توسط سه تن از مسئولان فرهنگی و هنری کشور ، آقایان سید محمد بهشتی (مدیر عامل وقت شرکت توسعه فضاهای فرهنگی ) ، مرتضی کاظمی (مدیرعامل وقت فرهنگسرای بهمن و مشاور شرکت توسعه) و علی مرادخانی(رئیس وقت مرکزموسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1372 تهیه و از سال 1374 و با مدیریت آقای علی مرادخانی آغاز گردید.موزه موسیقی مانند موزه ملک و موزه هنرهای معاصر و ده‌ها موزه و گالری تهران و مراکز استان‌ها، برای میلیون‌ها هموطن هنردوست ایرانی، محفل شناخته‌شده‌ای نیست و تا حدی هم، حق با هموطنان است که اطلاع‌رسانی ضعیف، زمینه ناشناس بودن مقاصد گردشگری شهری را سبب می‌شود.
در تاریخ ۱۳۸۸/۰۸/۲۲ موزه موسیقی با حضور مدعوین، مسئولان فرهنگی و هنری کشور، اساتید و بزرگان موسیقی ایران عملا بازگشایی و رسما به عنوان "موزه موسیقی ایران" در قالب موسسه ای فرهنگی و هنری و غیردولتی متشکل از یک هیئت امناء و یک هیئت مدیره فعالیت خود را آغاز نمود.
موزه موسیقی با مساحت تقریبی 3650 متر و زیربنایی در حدود 1400 متر مربع و در سه طبقه، در تهران میدان تجریش خیابان شهید دربندی (خیابان مقصود بیک) خیابان موزه واقع شده است و از بدو تاسیس با اهتمام هنرمندان و اصحاب فرهنگ و هنر و همچنین کمک های شهرداری از تجهیز و توسعه زیربنا و امکانات و غنی سازی گنجینه موزه که شامل انواع سازها و اسناد مکتوب و مضبوط مربوط به موسیقی می باشد، باز نمانده است.
در تصاویر زیر پلان های این مجموعه را مشاهده می کنید:
بخش‌هایی از جمله: سالن نمایش سازها، گنجینه موزه، آرشیو صوتی و تصویری، کتابخانه تخصصی، کارگاه نمایش مراحل ساخت و ساز، مخزن محصولات مکتوب و بخش دیداری و شنیداری، قسمت‌های اصلی موزه موسیقی کشورمان را تشکیل داده است. کتابخانه موزه، بیش از شش هزار جلد کتاب در عرصه هنر و موسیقی ایران و جهان را در خود جای داده که می‌تواند منبع خوبی برای علاقه‌مندان و محققان عرصه موسیقی کشور باشد. آمفی تئاتر موزه موسیقی و استودیو آن که در سال‌های اخیر به بهره‌برداری رسیده است، عاملی برای بازدید عاشقان هنر از موزه موسیقی ایران شده است که امید است بستری برای جذب هزاران مخاطب این عرصه در سال‌های آینده فراهم کند.
در ادامه به معرفی بخش های مختلف موزه موسیقی می پردازیم:
ورودی:
سالن های موجود در موزه با هدف شناساندن هرچه بهتر و ارائه اطلاعات دقیق در مورد سازهای موجود در این موزه به تفکیک نوع ساز، به سه بخش عمده سازهای بادی، سازهای کوبه ای و ساز های زهی تقسیم می شوند.
سالن سازهای نواحی ایران: این سالن در طبقه همکف موزه واقع شده است. سازهای موجود در این سالن به سه بخش عمده ساز های بادی، سازهای زهی و سازهای خودصدا تقسیم بندی می شوند.
سالن ساز های کوبه ای: که در طبقه همکف قرار دارد نیز، شامل ساز های کوبه ای "پوست صداهای یک طرفه" و "پوست صداهای دوطرفه" از اقصا نقاط جغرافیایی کشور ایران می باشد که جهت بازدید مشتاقان موسیقی ایرانی به نمایش گذاشته شده است.
سالن ساز های سنتی: این سالن در قسمت بالای همکف ساختمان اصلی موزه قرار دارد.
گنجینه: بخشی از موزه به سازها و متعلقات و آثار نوازندگان، موسیقی دانان و پژوهشگران صاحب نام در عرصه موسیفی اختصاص دارد که جایگاه حائز اهمیتی در موسیقی ایرانی داشته اند.
این تجهیزات با گذر از صنعت استوانه های فنوگراف، دستگاه های ضبط و پخش، صفحات گرامافون و بعد از آن نوار های مغناطیسی تا نوار های کاست را در بر می گیرد. در این مجموعه نمونه هایی از انوع دستگاه های فنوگراف، گرامافون کوکی، برقی، باطری دار و قابل حمل و مخصوص اتومبیل، نمونه هایی از دستگاه ضبط صفحات گرامافون تا نمونه هایی از دستگاه های ضبط سیمی و ریل کوچک و بزرگ، ضبط و پخش کارتریج و نوار کاست وجود دارد.
همچنین موزه موسیقی از مردم دعوت نموده تا در صورت داشتن هر نوع مجموعه ارزشمند و نفیس صوتی، موزه را جهت دیجیتال کردن آثار مطلع سازند.
کتابخانه: کتابخانه موزه موسیقی به عنوان بخشی تخصصی، با گنجایش تقریبا 30 نفر فعالیت خود را همزمان با افتتاح آن آغاز کرده است. طبق برنامه ریزی، این کتابخانه به طور عام در زمینه "هنر، ادبیات و تاریخ " و همچنین به طور خاص در زمینه "موسیقی" کتاب های خود را جمع آوری کرده است تا علاقمندان، پژوهشگران، محققان و دانشجویان رشته موسیقی بتوانند در تکمیل رساله ها و پایان نامه های خود، از منابع موجود استفاده نمایند.
در حال حاضر این کتابخانه 11000 جلد کتاب دارد که 9000 جلد آن فارسی و 2000 جلد آن لاتین و مابقی آن منابع غیر کتابی و نشریات ادواری می باشد. در این راستا تعدادی کتاب های چاپ سنگی و مجموعه ای منحصر به فرد از دیوان شاعران پارسی گو نیز گردآوری شده است.
کارگاه ساخت ساز: از آنجایی که روش چگونگی ساخت انوع ساز به عنوان یک فرایند مهم و تاثیر گذار در تاریخ موسیقی به شمار می آید، از این رو کارگاهی جهت نمایش مراحل ساخت انواع ساز های ایرانی در این موزه، در نظر گرفته شده است.
در این کارگاه، ساخت و مرمت ساز انجام می گیرد . در واقع افراد می توانند آغاز حیات یک ساز را از یک تکه چوب، تا لحظه ای که موسیقی با آن نواخته می شود را مرحله به مرحله از نزدیک مشاهده نمایند. یکی از برنامه های کارگاه این است که روی برخی الگو ها و احیای ساز های قدیمی کار شود که این امردارای بنیان پژوهشی می باشد. پاسخگویی به مراجعه کنندگان در زمینه ساخت سازها، کیفیت ساز، رفع مشکلات سازها، راهنمایی جهت خرید ساز و سوالاتی از این دست نیز در این بخش انجام می شود.
از دیگر قسمت های مجموعه می توان به سالن اجرا، سالن روباز، استودیو ضبط و اتاق تمرین اشاره کرد و در بیرون از ساختمان جهت رفاه بازدید کنندگان موزه فضایی به رستوران و کافه اختصاص یافته است.
لازم به ذکر است این موزه دارای سیستم راهنمایی می باشد که مقام دوم برترین سیستم راهنمای موزه در دنیا را کسب کرده است. در جشنواره برگزار شده در بوداپست، موزه موسيقي ايران موفق به كسب نشان نقره براي بهترين اپليكيشن ساخته شده براي موزه ها شد. اين جشنواره توسط کمیته ی بین المللی سمعی بصری و فن آوری های جدید برای تصویر و صدا برگزار شده بود که با هدف تشویق و تشخیص تولید و توزیع محصولات سمعی بصری (صدا، فیلم و ویدئو) و فن آوری های چند رسانه ای نوآورانه (وب سایت ها، برنامه های تعاملی، برنامه های کاربردی موبایل و تاسیسات نمایشگاه خلاق و تفسیری) توسط موزه ها یا سازمان های مربوط به میراث فرهنگی و نهادهای فرهنگی در سراسر جهان انجام شده بود.
میتوانید برای ورود به سایت موزه موسیقی ایران اینجا را کلیک کنید.
